Ar Gyrion y Dre - Rhys Iorwerth
A dyna lle’r oedd hi, yn anfon rhyw decst
rhwng drysau McDonalds a maes parcio Next
pan sylwodd hi’n sydyn na chofiai hi ble
adawodd hi’i char. Dim ond cyrionymylon y dre
a welai o’i hamgylch, warysauadeiladau ar gyfer storio nwyddau mawr hir
a’u bilbordiaubyrddau hysbysebu unffurfpob un yr un fath â’i gilydd yn codi o’r tir.
Mewn rhes: TK Maxx, M&S, KFC,
A Morrisons sgwâr; Dunelm Mill, JJB;
siop fathrwms, lle soffas, cwtsied fach ar gyfer cadw anifeiliaid pizza’n ddi-feth di-feth = byth yn methu, bob tro ,
i gyd yn ei drysu, i gyd yr un peth
ag oedden nhw ym mhobman o’r mynydd i’r môr,
o Tescos i Starbucks, y cyfan mewn côr
yn chwerthin mewn cylch am na chofiai hi ble
roedd hi wedi parcio ar gyrion y dre.
Ac yna arswydoddcafodd hi ofn wrth ddirnaddirnad = deall yn iawn ei stâdcyflwr :
ni wyddai hi bellach ble’r oedd hi’n y wlad.
O Boots draw i Asda, ymuno’n un tsiaencadwyn
wnâi’r siopau o’i chwmpas; creu cadwyn o’i blaen
a chymaint ei dryswch, ei dychryn a’i strachhelynt, trafferth ,
dechreuodd hi grïo a chrynu’r beth fachyr hen beth fach, druan .
A oedd hi ym Mangor, Llandudno neu’n Rhyl?
Yng Nghaer neu yn Lerpwl? Manceinion? At dil
yn un o’r unedau... i holi’r aeth hi,
ond fedrai neb ddeall gwallgofrwyddy cyfwr o fod yn wallgof ei chri.
Gafaelodd yn sydyn drachefnunwaith eto yn ei ffôn.
Y batri ddiffygiodddiffygiodd = methodd . Hyd heddiw mae sôn
mai dyna lle mae hi rhwng Staples a Spar
hefo coffi o Costa yn chwilio am ei char.
(allan o Un Stribedyn Bach, Rhys Iorwerth, Gwasg Carreg Gwlach, 2014)
Ar Gyrion y Dre
Gwrandewch ar Rhys Iorwerth yn darllen ei gerdd 'Ar Gyrion y Dre':
A fuoch chi mewn canolfan siopa ar gyrion y dre erioed? Wel, do, mae’n debyg. Fel arfer, rhyw fannau tebyg iawn i’w gilydd yw’r canolfannau hynny. Yr un siopau, yr un logos, yr un brandiau dro ar ôl tro – ac un maes parcio mawr yn gwasnaethu’r cyfan. Ac mae pobl weithiau’n anghofio mewn meysydd parcio fel y rhain ble yn union y parcion nhw eu ceir! Dyna sydd wedi digwydd i’r ferch yn y gerdd ysgafn hon, a hithau fel petai hi wedi drysu’n lân yng nghanol yr holl siopau.
Ar Gyrion y Dre - eglurhad y bardd
Beth gan gan y bardd, Rhys Iorwerth, i'w ddweud am ei gerdd?
Rhys Iorwerth
Dewch i adnabod y bardd:
Gweithgaredd 1
Uwcholeuwch enwau'r holl siopau a llefydd bwyta penodol sydd yn y gerdd.
Gweithgaredd 2
Darllenwch y gerdd eto. Ydy'r brawddegau canlynol yn gywir neu'n anghywir?
Gweithgaredd 3
Pa nodwedd arddull yw’r disgrifiad canlynol o’r siopau: ‘y cyfan mewn côr/ yn chwerthin mewn cylch’?
Gweithgaredd 4
Darllenwch y gerdd eto a gwnewch restr o enwau’r trefi a'r dinasoedd y mae'r bardd yn cyfeirio atynt.
Allwch chi ddod o hyd i'r enwau hynny yn y chwilair?
TASG 1
a) Ai cerdd yn gwneud hwyl am ben y ferch unigol hon yw ‘Ar Gyrion y Dre’, neu a yw’r bardd yn ceisio tynnu ein sylw at rywbeth pwysicach am ein bywydau yn yr Unfed Ganrif ar Hugain?
b) Os felly, beth yw’r pryderon sy’n cael eu hawgrymu yn y gerdd?
Nodwch linellau, ymadroddion neu eiriau penodol sy’n cefnogi eich safbwynt chi.
TASG 2
a) Darllenwch benillion 3 a 4 unwaith eto.
Pa mor effeithiol yw’r nodwedd arddull canlynol wrth geisio cyfleu’r olygfa a chyfleu teimladau’r ferch?
‘... y cyfan mewn côr
yn chwerthin mewn cylch’
A yw’n ddisgrifiad addas neu anaddas? Pam?
c) Darllenwch bennill 5 unwaith eto.
Pa mor effeithiol yw’r disgrifiad o’r siopau o gwmpas y ferch ‘yn creu cadwyn o’i blaen?’
Oes rheswm bod y bardd wedi dewis disgrifio’r siopau fel hyn?
TASG 3
Yn ei gofid, mae’r ferch yn y gerdd yn mynd i mewn i un o’r siopau i holi (pennill 6).
Ysgrifennwch sgript fer (un dudalen A4) yn cofnodi’r sgwrs rhwng y ferch a’r sawl sy’n gweithio yn y siop.
Gall eich sgript fod yn un o ddifri neu’n sgript gomig.
TASG 4
Dychmygwch eich bod yn byw mewn tref fach yng nghefn gwlad Cymru, a bod sôn ar led fod canolfan siopa i’w hadeiladu ar gyrion eich tref.
Ysgrifennwch erthygl (350 o eiriau) i wefan ieuenctid eich tref sy’n nodi eich rhesymau dros ac yn erbyn y datblygiad.
Wedyn, dewch i gasgliad pendant ynglŷn â’ch barn chi ar y mater.
- PDF (.pdf): Ar-Gyrion-y-Dre-Tasg-4.pdf
Tafle holl dasgau Ar Gyrion y Dre:
- PDF (.pdf): Tasgau-Ar-Gyrion-y-Dre2.pdf
- Word (.docx): Tasgau-Ar-Gyrion-y-Dre.docx