Grisiau - Mari George
(Mehefin 24ain, 2016, yn dilyn pleidlais Brexit... )
Mae e’n codi’n y nos
i eistedd ar y gris isa
a galw amdana’ i,
ei ofnau’n newid siâp bob tro
fel y lleuad.
A dw i’n cario atebion
yn ôl i’r llofft,
yn addo eto,
y daw’r bore.
Ond heno,
dw i’n hŷn dan ei gwestiynau,
felly steddwn gyda’n gilydd
ar ebychiad... o ris
ac yntau’n fy ngwylio’n
brathu
ewiny darn caled ar flaen bys o leuad.
(allan o Pigion y Talwrn, Cyhoeddiadau Barddas, 2016)
Grisiau
Gwrandewch ar Mari George yn darllen ei cherdd, 'Grisiau':
Beth sy’n eich cadw chi ar ddihun yn y nos? Yn y gerdd hon gan Mari George, mae’r fam a’r plentyn bach yn methu â chysgu, ond gofidiau gwahanol sydd gan y ddau. Er bod y fam wedi codi o’r gwely i gysuro ei mab yn nhywyllwch y nos, ac wedi ei sicrhau bod popeth yn iawn, mae’n amlwg bod rhywbeth arall yn ei phoeni hi, rhywbeth na all dyfodiad y bore mo’i drwsio mor hawdd.
Grisiau - eglurhad y bardd
Mari George yn sôn am ei cherdd, 'Grisiau':
Mari George
Dewch i adnabod y bardd:
Gweithgaredd 1
Pa nodweddion arddull sydd yn yr ymadroddion canlynol o’r gerdd?
Gweithgaredd 2
Uwcholeuwch y llinell yn y gerdd sy’n awgrymu bod y plentyn wedi sylwi bod ei fam hefyd yn gofidio am rywbeth.
Gweithgaredd 3
Cerdd yn y wers rydd yw ‘Grisiau’, felly does ganddi ddim nifer rheolaidd o sillafau na phatrwm odli rheolaidd. Cyfrwch sillafau pob llinell, felly, i weld pa linell sydd â’r mwyaf o sillafau ynddi, a pha un sydd â’r lleiaf.
Gweithgaredd 4
Pa nodwedd o’r nos sy’n ymddangos ddwywaith yn y gerdd?
TASG 1
a) Mewn parau, trafodwch ba fath o bethau sydd yn eich cadw chi ar ddihun yn y nos.
b) Ceisiwch ddyfalu pam fod y bachgen yn y gerdd wedi codi yn y nos a pha fath o gwestiynau y mae’n holi i’w fam.
TASG 2
Beth, dybiwch chi, sy’n mynd drwy feddwl y fam wrth iddi eistedd gyda’i mab ar y grisiau yn ‘brathu/ewin o leuad’?
TASG 3
Bu’r penderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd yn un o benderfyniadau gwleidyddol mwyaf ein hoes ni.
Ymchwiliwch i hanes yr Undeb Ewropeaidd er mwyn darganfod:
- Pryd y sefydlwyd hi a chan bwy?
- Pam y sefydlwyd hi?
- Pryd ymunodd y Deyrnas Unedig â’r Undeb, a pham?
- PDF (.pdf): Grisiau-Tasg-3.pdf
TASG 4
Lluniwch araith fer (250 o eiriau) i geisio perswadio eich cyd-ddisgyblion fod Brexit naill ai (a) yn gam ymlaen i Gymru neu (b) yn gam yn ôl i Gymru.
Taflen holl dasgau Grisiau:
- PDF (.pdf): Tasgau-Grisiau.pdf
- Word (.docx): Tasgau-Grisiau.docx